Temat bardzo trudny, wstydliwy i dla każdego, kto się z nim zmaga, krępujący i bolesny. Żylaki odbytu lub jak kto woli – hemoroidy, bo o nich mowa, to sprawa dotycząca wielu kobiet oraz mężczyzn. Skąd się biorą, jak je leczyć i czy można się przed nimi jakoś uchronić? Przeczytajcie.
Czym są żylaki odbytu?
Guzki krwawnicze, zwane też hemoroidami posiada każdy z nas. Są to takie poduszeczki wypełnione krwią, które uszczelniają kanał odbytu, a wraz ze zwieraczami kontrolują oddawanie stolca i gazów. W momencie parcia, guzki krwawnicze opróżniają się z krwi, co umożliwia wypróżnianie. Kłopoty zaczynają się w chwili, gdy guzki zbytnio się rozciągnęły (w wyniku silnego parcia) i wypełnione nadmiernie krwią, nie potrafią się z niej opróżnić do końca. Wtedy mówimy o żylakach odbytu.
To przypadłość, podczas której śluzówka odbytu wybrzusza się, wychodząc na zewnątrz – mowa tu o żylakach zewnętrznych, widocznych na zewnątrz albo wewnętrznych, które mogą krwawić podczas oddawania stolca. I jedne, i drugie są niebezpieczne ze względu na to, że po pierwsze: bolą, po drugie: puchną i po trzecie, najważniejsze: w wyniku obrzęku i zastoju krwi, mogą powodować różnego rodzaju groźne zakrzepy.
Ponadto, jeśli śluzówka odbytu jest uszkodzona podczas mycia, tarcia czy w trakcie defekacji, staje się miejscem, w którym bakterie, szczególnie te związane ze stolcem, mogą wniknąć do naszego organizmu. A co za tym idzie, mogą tworzyć się stany zapalne, nie tylko miejscowe, ale również ogólnoustrojowe. Jeżeli są to duże i długotrwałe żylaki, mogą wywoływać gorączkę lub stan podgorączkowy całego organizmu.
Żylaki nasilają się w wyniku: wysokiej temperatury, siedzącego trybu życia, słabych mięśni dna miednicy oraz problemów z posturą. Jeżeli mamy nadmierną masę ciała i jesteśmy w dużym przodopochyleniu miednicy, a do tego nie kontrolujemy dna miednicy to odczucia bólowe znacznie się zwiększają.
Dolegliwości mogą pojawić się także po infekcjach, długim kaszlu, osłabieniu organizmu. Warto w tym kontekście wspomnieć także o czynnikach emocjonalnych (co w głowie, to w ciele), tj. o przesileniu organizmu (zbyt wiele obowiązków), czy dużej dawce stresu.
Przyczyny powstawania żylaków odbytu
Żylaki odbytu mogą pojawić się tak naprawdę w każdym wieku, zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. Tworzą się ze względu na zastoiny krwi i płynów w miednicy mniejszej, których przyczyną jest najczęściej:
- siedzący tryb życia (zawodowi kierowcy, osoby pracujące za biurkiem itp.),
- osłabione naczynia krwionośne,
- gorsza ogólna kondycja organizmu,
- zmiana ciśnień w jamie brzusznej, powodowana ciążą, częstym kaszlem, kichaniem, problemami gastrycznymi, nietolerancjami pokarmowymi, podczas których pojawia się duża ilość gazów albo przyrost masy ciała,
- ciąża.
Żylaki odbytu a ciąża
Żylaki mogą pojawić się w ciąży tak naprawdę na każdym etapie – tuż przed porodem, zaraz po nim, a także kilka miesięcy po narodzinach dziecka, kiedy oprócz osłabienia poporodowego, dochodzi noszenie dziecka, wózka itd., będące czynnikiem jeszcze bardziej osłabiającym dno miednicy.
Nie pomaga oczywiście czynnik hormonalny, czyli rozluźnienie wszystkich więzadeł i ścięgien. Zdarza się też, że rosnące w brzuchu dziecko uciska układ żylny, co utrudnia odpływ krwi i spowalnia czynność jelit (pojawiają się zaparcia i problemy gastryczne).
Nie ma natomiast różnicy, czy rodziłyśmy/będziemy rodzić naturalnie czy przez cesarskie cięcie.
Leczenie żylaków odbytu
Im wcześniej udamy się do lekarza, tym większe szanse na powodzenie. Jednym z pierwszych sygnałów choroby jest świąd w okolicy odbytu, któremu może towarzyszyć niewielkie uszkodzenie śluzówki i skóry oraz sączenie się wydzieliny sprzyjającej odczynom zapalnym i alergicznym (odczuwalna wilgoć w okolicy odbytu). Kiedy pojawi się niewielkie krwawienie, najczęściej podczas wypróżniania, to naprawdę ostatni moment na wizytę u specjalisty.
Leczenie żylaków odbytu odbywa się zwykle miejscowo, przeciwbólowo i przeciwzapalnie. Ginekolodzy i proktolodzy najczęściej polecają czopki, tabletki i maści. W przypadku samodzielnego kupowania czopków, trzeba zwracać uwagę na ich skład, niektóre mają bardzo mało środków przeciwbólowych i aktywnych składników, które pomagają. Pomocna może być także witamina C, ponieważ uszczelnia całe naczynia krwionośne.
W przypadku bardzo zaostrzonych stanów żylaki odbytu usuwa się operacyjnie, jednak nie zawsze jest to skuteczna metoda na pozbycie się tego przykrego schorzenia. Specjaliści wykonują także zabiegi takie jak
- „gumkowanie” albo metoda Barrona, czyli założenie na nasadę guzka gumowej opaski (pierścienia), która odcina dopływ krwi do niego
- skleroterapia, czyli wstrzykiwanie pod śluzówkę wokół powiększonego guzka specjalnego preparatu, który powoduje powstanie zakrzepu w miejscu podania leku, w wyniku czego „niedożywiony guzek” odpada.
- laseroterapia, czyli traktowanie guzków laserem. Pod wpływem wysokiej temperatury dochodzi do obkurczenia i zamknięcia naczyń, w efekcie do zniszczenia tkanki guzka.
Aby jednak zapobiec żylakom II i III stopnia i wszystkim powyższym zabiegom (które nie dość, że są bardzo inwazyjne, to również kosztowne i nie gwarantują całkowitego wyleczenia – żylaki lubią wracać), warto już w I fazie, czyli tej najłagodniejszej, wybrać się do lekarza oraz wspierać się domowymi sposobami łagodzącymi stany zapalne. Kluczowe znaczenie ma także profilaktyka, o której w ostatniej części artykułu.
Domowe sposoby w walce z żylakami odbytu
Wśród domowych sposobów na żylaki odbytu znajdziemy: nasiadówki, okłady, ciepłe lub zimne kąpiele. Jednym pomagają, na innych nie działają, dlatego warto je wypróbować i sprawdzić, co na nas pozytywnie wpływa, a co nie daje pożądanej ulgi.
NASIADÓWKI
Do nasiadówek stosuje się głównie wywary z kory dębu, nadmanganianu potasu lub rumianku, pomaga także szałwia, kora kasztanowca i rdest. Zioła gotujemy w garnku, następnie przecedzony wywar wlewamy do wanny i mieszamy z letnią wodą, aby było ok. 10 cm płynu. Siadamy z podkurczonymi nogami. Temperatura powinna być zbliżona do temperatury ciała. W przypadku ostrego nasilenia choroby ulgę przynoszą stosowane przez kilka sekund nasiadówki z zimnej wody oraz naprzemienne polewanie zimną wodą ud i kolan.
CIEPŁE KĄPIELE
Dla jednych to zimne nasiadówki przynoszą ulgę, innym mogą służyć ciepłe kąpiele. Do ciepłej, ale nie gorącej wody możemy dodać kilku kropli olejku o właściwościach przeciwzapalnych i uspokajających (np. lawendowego, rozmarynowego, cytrynowego). Ciepłe kąpiele mogą łagodzić ból i zmniejszać obrzęki poprzez przyspieszony przepływ krwi. Nie poleca się ich kobietom w ciąży, ponieważ działają rozkurczowo i mogą stać się przyczyną poronienia lub przedwczesnego porodu.
OKŁADY
Pomocne, zwłaszcza w trakcie świądu, mogą okazać się także okłady z owiniętego w gazik lodu (obkurcza naczynia krwionośne), soku z cytryny (wzmacnia naczynia krwionośne i odkaża), rumianku lub herbaty (która ma właściwości ściągające i przeciwzapalne). Niektórzy próbują także aloesu (przeciwzapalnego i łagodzącego).
Profilaktyka żylaków odbytu
Jak z wszystkimi chorobami, żylakom odbytu lepiej zapobiegać niż je leczyć. Tylko jak? I czy to w ogóle możliwe?
Oczywiście! Zarówno w przypadku kobiet w ciąży, jak i wszystkich pozostałych, należy zadbać o kilka ważnych aspektów, aby zapobiec powstawaniu żylaków (nie tylko odbytu, ale i pachwin, warg sromowych, a u mężczyzn nasieniowodów, bo i takie się pojawiają).
Aktywność fizyczna = dobre krążenie
Żylaki tworzą się od zastojów krwi i płynów, dlatego niezbędna jest aktywność fizyczna, która to krążenie wyreguluje. I nie chodzi tu o podnoszenie ciężarów i jakieś bardzo intensywne ćwiczenia (tu piszę z myślą o przyszłych mamach). Mam na myśli aktywność, która będzie uaktywniać układ krążenia, i ten, który jest w nogach, i ten całego organizmu (żylaki nóg mogą nasilać żylaki odbytu i odwrotnie). Doskonałym przykładem aktywności, która będzie uruchamiała pompę mięśniową do cyrkulacji w kontekście dna miednicy, są przede wszystkim ćwiczenia dna miednicy (o których pisałam w tym miejscu). I to nie na zasadzie treningu, który je bardzo wzmocni, a który po prostu uruchomi w ogóle. Ten ruch na dnie miednicy będzie powodował „falowanie” płynów, a zatem uchroni przed zastojami.
Dbanie o dobrą postawę
Unikajmy długotrwałych pozycji stojących i siedzących. Czasem lepiej jest poleżeć, żeby grawitacja działała na nas lepiej ;).
Picie dużej ilości wody
Im więcej płynów na obwodzie, tym szybciej wszystkie ewentualne zastoje się cofają. O minimum 2 litrach płynów (a najlepiej wody) dziennie nawet nie wspominam, bo to generalna zasada w racjonalnym żywieniu.
Lekkostrawna dieta i eliminacja nietolerancji pokarmowych
Aby uniknąć zaparć, a potem parcia w trakcie oddawania stolca, jedzmy lżej i zdrowiej. Jeśli czujemy, że mleko albo jakieś konkretne produkty nam nie służą, odpuśćmy i szukajmy produktów, dzięki którym nasz układ trawienny będzie funkcjonował prawidłowo. Jeśli sami nie potrafimy tego ocenić, wybierzmy się do dietetyka.
Konsultacja z lekarzem
W skrajnych/trudnych przypadkach potrzebne jest wdrożenie profilaktyki przeciwzakrzepowej, ale tutaj niezbędna jest konsultacja z lekarzem.
Unikanie czynników, które doprowadziły do powstania żylaków odbytu
Ponoć Polak najmądrzejszy po szkodzie ;). Jeśli już zmierzyliśmy się z żylakami, warto zastanowić się, co mogło być ich przyczyną. Jeśli przeciążyło nas dźwiganie dziecka, spróbujmy podnosić je inaczej, lepiej (instrukcję znajdziesz tutaj). Jeśli przyczyną była zła postawa, częściej pomyślmy o swoim kręgosłupie. A może do złego stanu zdrowia doprowadził nas siedzący tryb życia? Wtedy warto wprowadzić krótkie przerwy w pracy i nauczyć się ćwiczyć siedząc (np. uaktywniając dno miednicy).
Wsparcie dla kobiety
Wiele chorób zaczyna się od głowy i złych emocji. Jeśli mamy zbyt wiele obowiązków, nie radzimy sobie z presją czasu, otoczenia oraz stresem, nasz organizm w pewnym momencie odmówi posłuszeństwa i będzie się bronił, np. w postaci wspomnianych żylaków. Wsparcie dla kobiety (bo zakładam, że jest Was tu więcej niż mężczyzn), zarówno mentalne, jak i fizyczne (warto wyręczyć kobietę, matkę w codziennych obowiązkach) powinno być podstawowym elementem profilaktyki wszelkich chorób! Nie tylko żylaków!
