Dlaczego w ciąży bolą plecy?

Cześć Dziewczyny!

W okresie ciąży zmiany w ciele kobiety są bardzo złożone, a mechanizmy, które zachodzą, aby przystosować się do nowego stanu, a w efekcie do porodu, działają na wielu obszarach kobiecego organizmu. Dla jednych pań zmiany te będą łagodne, dla innych bardziej uciążliwe i w efekcie bolesne. Wiele z Was skarży się np. na ból kręgosłupa, który uniemożliwia normalne funkcjonowanie. Skąd się pojawia? Dlaczego w ciąży bolą plecy? 

Zmniejszenie stabilności

Hormony, hormony, hormony. To one, zwłaszcza relaksyna i estrogen, wpływają na rozluźnienie więzadeł, torebek stawowych i ścięgien, a w efekcie do zmniejszenia stabilności ciała. Działanie hormonów jest ogólnoustrojowe, dlatego objawy rozluźnienia stawów mogą być odczuwane we wszystkich, nawet najmniejszych stawach. Na skutek zmian hormonalnych zmniejsza się także sztywność dysków międzykręgowych. Większe rozluźnienie torebek stawowych umożliwia zwiększenie zakresów ruchu, ale też zwiększa uwodnienie stawów.

Te zmiany elastyczności powodują przede wszystkim przesunięcie środka ciężkości, zmiany w rytmie chodzenia oraz w samej postawie ciężarnej. Kobiety mówią o sobie w tym czasie, że ich ruchy są gorzej skoordynowane, częściej się potykają, łatwiej też o upadek. Poza tym, szczególnie podczas długiego chodzenia lub utrzymywania jednej pozycji (np. stania lub siedzenia), mogą odczuwać dyskomfort lub ból.

I choć dla codziennego funkcjonowania jej działanie może wydawać się nam uciążliwe, zmniejszona stabilność umożliwia poszerzenie miednicy po to, by powiększająca się macica wraz z dzieckiem, miała odpowiednią ilość przestrzeni, a jej wielkość nie wpływała na upośledzenie funkcji narządów wewnętrznych znajdujących się w tej okolicy. To dzięki tym procesom powstanie również odpowiednio duży kanał rodny, niezbędny do bezpiecznego przejścia przez niego dziecka w trakcie narodzin.

Pierwsze bolesne objawy mogą pojawić się już w 10-12. tygodniu ciąży. Poszerza się wówczas spojenie łonowe i proces ten może powodować nie tylko tkliwość dotykową spojenia, ale także ból w okolicy kości krzyżowej, w stawach łączących ją z kręgosłupem lub kośćmi bioder.

W 6-7. miesiącu ciąży rozpoczyna się natomiast faza intensywnego rozciągania tkanek, szczególnie mięśni w obrębie powłok brzusznych. To wtedy brzuch staje się wyraźnie większy. Proste mięśnie brzucha, odpowiadające za utrzymanie równowagi statycznej w obrębie bioder i odcinka lędźwiowego, wydłużają się. Powiększająca się macica przesuwa środek ciężkości ciała do przodu. Dochodzi do rozciągnięcia mięśni przykręgosłupowych i mięśni brzucha. Zwiększający się ciężar płodu i zmiany hormonalne zmniejszają wprawdzie stabilność kręgosłupa i stawów krzyżowo-biodrowych, niemniej biomechaniczne zmiany w stawach krzyżowo-biodrowych, związane z siłą mięśnia poprzecznego brzucha, powodują poprawę ich stabilizacji. To taka mimowolna terapia naszego organizmu. Działanie stabilizujące i przeciwbólowe możemy jednak zwiększyć, wzmacniając właśnie te wspomniane partie mięśni.

Wzrost wagi

Optymalny wzrost wagi w ciąży mieści się w granicach 10-12 kg. Powiększenie masy ciała o 20% zwiększa siłę nacisku na stawy aż do 100%. To bardzo dużo! Dlatego tak ważne jest okresowe monitorowanie masy ciała. Należy przy tym pamiętać, że organizm przyszłej mamy zatrzymuje wodę i u 80% kobiet powoduje obrzęki. Te z kolei mogą mieć wpływ zarówno na przyrost masy ciała, jak i na ruchomość stawów. A gdy ruchomość jest ograniczona, mogą pojawiać się uciski i bolesność, np. kręgosłupa (w różnych odcinkach). Do tego dochodzi powiększony (czasem o dwa rozmiary) biust, który dodatkowo obciąża, zwłaszcza odcinek piersiowy kręgosłupa.

Bóle sprzed ciąży

U kobiet z chronicznym bólem pleców, występującym już przed ciążą, problemy bólowe mogą się nasilić. Dla takich osób zaburzona koordynacja, konieczność ciągłej kontroli postawy oraz zredukowana siła oraz wytrzymałość mięśni to niestety codzienność. Ciąża w takich przypadkach jest prawdziwym wyzwaniem, a każde, nawet najmniejsze zaburzenie kontroli postawy może zwiększać dolegliwości bólowe. Panie z takimi przypadłościami powinny pamiętać o unikaniu nagłych i gwałtownych ruchów, a wysiłek fizyczny oraz ćwiczenia w czasie ciąży nie powinny służyć utracie nadmiernej masy ciała, a jedynie poprawić ruchomość i elastyczność.

Podrażnione więzadła

Zaburzenie balansu mięśniowego i utrata funkcji mięśnia chroniącego więzadło doprowadza do podrażnienia więzadeł. Może to powodować dolegliwości bólowe danej okolicy lub charakterystyczne tzw. bóle przeniesione. Podczas ciąży, horyzontalne ustawienie kości krzyżowej zaburza jej naturalny ruch względem kości biodrowej. Do tego dochodzi rozluźniające stawy działanie hormonów. W wyniku tych kilku czynników, podrażnieniu ulegają więzadła stabilizujące kość krzyżową: więzadło biodrowo-lędźwiowe, krzyżowo-biodrowe, krzyżowo-guzowe.

Zwiększona lordoza w odcinku lędźwiowym (czyli wygięcie kręgosłupa ku przodowi) przyczynia się do podrażnienia więzadeł biegnących między wyrostkami kolczystymi. Rotacja kręgów i przykurcze mięśniowe zwiększają napięcie tych więzadeł, co wywołuje dolegliwości bólowe.

Więzadło krzyżowo-biodrowe podzielone jest na regiony, a jego napięcie zależne jest od ustawienia kości krzyżowej względem kości biodrowej. Zmiany w napięciu więzadła mogą wywoływać ból w okolicy stawów krzyżowo- biodrowych. W części górnej więzadła obserwuje się rzutowanie dolegliwości po tylno-bocznej części uda i bocznej części podudzia. Część dolna więzadła wyzwala natomiast ból w środku pośladka, promieniujący po zewnętrznej stronie linii kończyny dolnej, biegnący wzdłuż tylnej części uda i podudzia, aż do zewnętrznej podeszwowej strony stopy. W obrębie miednicy zwraca się też uwagę na więzadła krzyżowo-guzowe, które mogą powodować dolegliwości w kierunku kończyny dolnej.

Przyczyny bólu kręgosłupa w ciąży – podsumowanie

Podsumowując, głównymi przyczynami pojawiającego się bólu kręgosłupa w czasie ciąży są:

• Działanie hormonalne
• Zmiana środka ciężkości
• Zmiana rytmu chodzenia
• Poszerzenie miednicy
• Rozluźnienia stawów
• Rozciągania tkanek, szczególnie mięśni
• Zmiany metabolizmu (większe zapotrzebowanie na tlen, gorsza kondycja, szybsze przemęczenie)
• Przyrost masy ciała

Zachowanie odpowiedniej postawy oraz ćwiczenia

Podstawową rzeczą, o którą powinniśmy dbać jest utrzymywanie prawidłowej postawy, nieprzeciążanie kręgosłupa oraz odpowiednie ćwiczenia.

Przeczytaj: Jak ćwiczyć w ciąży, żeby było bezpiecznie? Instrukcja mamy rehabilitantki

Rozwój układu posturalnego ludzkiego ciała rozpoczyna się już w chwili jego poczęcia, kiedy jego organizm poddawany jest siłom zewnętrznym, wytwarzanym przez ciało matki i jej narządy wewnętrzne. Ułożenie w macicy determinuje rozwój wzorów ruchu, a w konsekwencji nawyki ruchowe, koordynację, naukę i równowagę, a tym samym stanowi podstawę rozwoju psychoruchowego dziecka. Dlatego aktywność fizyczna w ciąży jest tak ważna.

Ciąża nie jest jednak czasem na odchudzanie czy na prowadzenie forsującego treningu. Ćwiczenia stosowane w czasie jej trwania mają na celu przede wszystkim utrzymanie wydolności sprzed ciąży oraz łagodny i równomierny wzrost sprawności fizycznej.

Rozpoczęcie wszelkiego rodzaju aktywności fizycznej powinno być skonsultowane z prowadzącym ciążę lekarzem ginekologiem. 

Jeśli nie ma ku temu żadnych przeciwwskazań, można podjąć umiarkowaną aktywność fizyczną. W czasie ćwiczeń należy uważnie obserwować swój organizm, a każdy objaw zmęczenia czy gorszego samopoczucia trzeba potraktować jako sygnał do przerwy, odpoczynku, zwolnienia tempa, bądź nawet do zaprzestania ćwiczeń w tym dniu.

W dniach, w których przypadałaby miesiączka należy znacznie zmniejszyć intensywność ćwiczeń lub nawet zrezygnować z nich zupełnie, ze względu na występujące w tym czasie większe ryzyko poronienia.

Jakie ćwiczenia wybrać? O tym, szczegółowo w następnym poście, który już niedługo na blogu!

Pozdrawiam

Gabrysia